We leven in een platte wereld. Of dacht je van niet? Kranten, foto, reclame, televisiescherm, plat toch? Dan zeg ik nog niets over de inhoud van de media. Ons oog is primair op informatie uit. De savannemens die nu te pas en te onpas moet opdraven als voorvader van de homosapiens, liep voortdurend grond en horizon af te speuren naar iets eetbaars. Tussendoor moest hij ook opletten zelf niet in iets eetbaars te veranderen. Gelukkig is dat allemaal verleden tijd. Onze ogen echter gebruiken we nog altijd om niet onder een auto te geraken, maar ook om folders en bladen en internet af te speuren naar wat we nodig hebben. Daarvoor zijn veel lettertjes nodig.
Die letterzucht is in de Oudheid begonnen. Voor de Ouden was de aarde dan wel plat, maar hun wereld niet. Men hield toen van solide dingen en derhalve bloeide de sculptuur en begon men met schrift in steen, epigrafie.
De Flintstones buiten beschouwing gelaten, zou je denken dat de kunstzinnige Grieken de epigrafie tot aanzien brachten en toch is dat niet zo. Ze krasten zo maar wat zonder er veel aandacht aan te besteden en nog altijd is het Griekse alfabet een zootje. Blijkbaar vonden ze het verstenen van taal wat te ver gaan, want steen duurt algauw een eeuwigheid. Het zijn eigenlijk de Romeinen die met letters in steen goed begonnen zijn. De hoofdletters die zij uitvonden, gebruiken wij nog altijd. We hebben het allang vergeten natuurlijk, maar de Romeins kapitaal is een beetje een fascistisch lettertje. Je kon het natuurlijk niet lezen, maar als je als Germaan zo een Romeins opschrift tegen kwam, moest je op je tellen passen. Het betekende: WIJ ROMEINEN ZIJN HIER DE BAAS, VOEG JE OF JE VLIEGT BUITEN. De Romeinse epigrafie was dus een serieuze zaak met politieke consequenties. Wellicht daarom dat de meer democratische Grieken terughoudend waren. Ze huldigden dan wel “eigen stad eerst” en konden daar een behoorlijk robbertje om vechten, maar ze waren toch te individualistisch om grote machtsstructuren te verdragen.
Na de Romeinen raakte de epigrafie in verval, niet alleen omdat de lettervormen verbasterden maar omdat informatie vooral door het geschreven woord en later door het boek veel ruimer verspreid kon worden. De herleving van de epigrafie vond plaats op het einde van de 19e eeuw toen men het verleden herwaardeerde. In het spoor van Arts and Crafts was het Eric Gill die in het begin van de 20e eeuw de in steen gekapte letter als het ware heruitvond.
Heden ten dage is de epigrafie, zoals de kalligrafie, weer een gewaardeerd medium, niet zozeer om informatie te verschaffen maar als kunstzinnig expressiemiddel dat een meerwaarde verschaft aan gedichten, spreuken, aforismen op stenen of zitbanken voor in de tuin, op zonnewijzers en uiteraard ook op grafstenen want een letterkapper leeft niet van steen alleen. Allemaal toegepaste kunst met een ingekapte letter. Want er is ook de stenen letter in reliëf. Deze pas ik het liefste toe omdat ik vooral beeldhouwer ben met de handicap alles in drie dimensies te zien, daar waar een gezonde mens al lang tevreden is met de platte letter van de krant. Maar wanneer echter het licht over een tekst in reliëf scheert, openbaart zich voor het geestesoog het minerale leven en komt de steen in de letters tot bloei, steenbloesem .
